Косово наскоро би можело да се соочи со санкции од евроатлантската заедница, изјавија повеќе високи и дипломатски извори за ЕУРАКТИВ, додека албанскиот премиер Еди Рама ја откажа планираната средба со косовскиот премиер Албин Курти за денес, наведувајќи ги мерките како една од причините.
ЕУРАКТИВ пишува дека минатата недела беше информиран од извор од трета земја на високо ниво дека ЕУ и САД подготвуваат голем број санкции против Косово. Ова подоцна беше засилено со коментарите на Рама и други дипломатски извори кои потврдија дека санкциите се неизбежни.
Санкциите споменати во внатрешната дипломатска нота дадена од изворот на бриселскиот портал вклучуваат замрзнување на фондовите на ЕУ, запирање на процесот на визна либерализација и процеси за членство на меѓународните институции. Исто така, сојузниците на Косово ќе заземат пасивен став кон кампањата за депризнавање на Србија, реорганизирање на меѓународното воено присуство и сериозно намалување на американскиот контингент.
Споменати се и поединечни санкции против косовските лидери и високи функционери, но тие ќе се користат во најлошото сценарио, бидејќи можните санкции ќе се воведат во фази.
Изворот, исто така, ја повика опозицијата да ги поддржи ЕУ и САД во нивните напори за стабилизирање на ситуацијата и исто така да се изјаснат дали ги поддржуваат обврските на Косово во тековниот дијалог поддржан од ЕУ.
Втор дипломатски извор изјави за ЕУРАКТИВ дека тие се запознаени со документ со кој се определуваат можни санкции и иако не можат да кажат дали документот е официјално потпишан, тие навистина се мерките што се дискутираа од минатата сабота.
Рама и Курти требаше да се сретнат денес во Ѓаковица за да разговараат за повеќе билатерални договори, при што Рама во последен момент ја откажа средбата. „Состанокот на двете албанско-косовски влади е откажан“, изјави тој вчера.
Рама рече дека побарал конкретна средба со Курти и министрите за надворешни работи и за одбрана за да разговараат за ситуацијата на северот, но косовскиот премиер не се согласил со новиот формат. Како резултат на тоа одбивање како и поради „постојаното влошување на односите на Косово со целата евроатлантска заедница, оваа средба не може да се одржи во предвидениот формат“, беше речено.
Рама додаде дека по разговорот со главниот дипломат на ЕУ, Жозеп Борел, однесувањето на Косово „го стави прстот на копчето што ќе го активира планот за санкции против државата што ги создаде тензиите“.
„Повторувам, на прагот сме да го ставиме во сила планот бидејќи не сакам ни да зборувам за санкции, туку за мерки за воздржаност кон една држава“, изјави тој.
Вчера Радио Слободна Европа на албански јазик објави дека санкциите на ЕУ се неизбежни, вклучително и суспендирање на поканите за учество на Косово на настани на високо ниво, билатерални посети од ЕУ и земјите-членки и само одржување состаноци кога тие директно се однесуваат на кризата на северот.
Другите мерки вклучуваат прекин на состаноците на поткомитетот меѓу Косово и ЕУ, создадени врз основа на Договорот за стабилизација и асоцијација. РСЕ, исто така, забележува дека финансирањето на ЕУ за неколку проекти во рамките на Инвестицискиот фонд за Западен Балкан, исто така, ќе биде суспендирано.
На крајот, тие известија за можното намалување на јавното присуство на Косово на меѓународни настани на кои членовите на владата имаат право да учествуваат. Дипломатски извор изјави дека ангажманот со косовските власти ќе се врати на нормално ниво откако Косово ќе ги преземе чекорите што ги очекува ЕУ.
Ескобар и неговиот колега од ЕУ Мирослав Лајчак минатата недела му предложија на Курти предлог од три точки за надминување на кризата во северно Косово, кој вклучува деескалација на ситуацијата, одржување нови избори на север и враќање на дијалогот за нормализирање на односите.
На прашањето на новинарите што би значело одбивањето да се следи планот, Ескобар рече: „Ако не прифатат, тоа значи дека еднострано го напуштаат евроатлантското партнерство. Не знам дали сè уште има одговор од владата на Косово; Се надевам дека владата ќе разбере дека сакаме да постигнеме взаемно корисен резултат за двете земји“.
Ескобар додаде: „Сакам да разјаснам дека не гледаме дека ова има влијание врз долготрајната врска, но преземените или непреземените дејства би можеле да имаат некои последици кои би можеле да влијаат на делови од врската. Не сакам тоа да се случи“.
Што се однесува до процесот на дијалог со посредство на ЕУ, Ескобар рече: „Ако му го свртат грбот, ќе и го свртат грбот на Европа“.
Заканата од мерки беше навестена и за време на Самитот на политичката заедница на ЕУ во Молдавија минатата недела. Главниот дипломат на ЕУ, Жозеп Борел, рече дека ако страните не успеат да се деескалираат, „тоа ќе има последици во нашите билатерални односи“, без да елаборира.
ЕУРАКТИВ од свои избори дознава дека ова може да ги вклучи сите опции, од политички до финансиски казни, кои се дискутираат со земјите-членки.
Последната точка од анексот на договорот со посредство на ЕУ укажува дека „секое неисполнување на нивните обврски од Договорот, овој Анекс или минатите договори за дијалог може да има директни негативни последици за нивните соодветни процеси за пристапување во ЕУ и финансиската помош што ја добиваат од ЕУ.”
Петрит Селими, поранешен министер за надворешни работи на Косово, изјави за Радио Слободна Европа на албански јазик дека најмалку три земји-членки на ЕУ размислуваат за замрзнување на средствата и визна либерализација за Косово, а извор на РСЕ во Брисел потврди дека неисполнувањето на обврските „ќе има последици за Косово во процесот на интеграцијата во ЕУ и од финансиски аспект“.
Тензиите меѓу Косово и Србија се разгореа пред две недели, откако неодамна избраните албански градоначалници влегоа во општинските згради на северниот дел од српското мнозинство. Ова дојде откако српските претставници масовно поднесоа оставки од косовските институции и одбија да учествуваат на следните избори по повиците за бојкот од Белград.
Ситуацијата ескалираше со испраќање на специјални полициски единици на Косово, а демонстрантите станаа насилни, при што беа повредени најмалку 30 мировни трупи на НАТО, службеници за спроведување на законот, демонстранти и беа пријавени над 20 напади врз новинари.
Откако Косово одби да отстапи од поставувањето на градоначалниците, беа воведени санкции во форма на откажување на учеството на Косово на воената вежба „Бранител 2023“, прекин на помошта за Косово во стекнувањето признавање и прекин на помагање за интеграција во меѓународните организации.
Вчера Курти на прес-конференција објави дека на западните сојузници им презентирал план од пет точки за деескалација на тензиите. Соопштението се случи бидејќи безбедносната ситуација на север повторно се влоши поради апсењето на Србин, наводно одговорен за организирање на нападот врз војниците на КФОР на 29 мај.
