Европската комисија денеска согласно Законот за дигитални пазари (ДМА) ги именува компаниите „Епл“, „Амазон“, „Алфабет“, „Мета“, „БајтДенс“ и „Мајкрософт“ за т.н. „дигитални чувари“ со обврска да обезбедат поврзаност помеѓу бизнисите и потрошувачите преку онлајн услуги.
Согласно оваа одлука, шесте компании имаат рок од шест месеци, до март 2024 година, целосно да се усогласат со одредбите на ДМА за да се спречи да ја злоупотребуваат својата пазарна моќ, да не наметнуваат нефер услови за бизнисите и крајните корисници и да обезбедат отвореност до важните дигитални услуги.
Со денешната одлука како портали за „услуги на основна платформа“ во сферата на „социјални мрежи“ се определени „Фејсбук“ и „Инстаграм“ на „Мета“, „ТикТок“ на „БајтДенс“ и „Линкедин“ на „Мајкрософт“, во делот на „услуги за размена на пораки“ – „Ватсап“ и „Месинџер“ на „Мета“, за „споделување видео содржини“ – „Јутјуб“ на „Алфабет“, во „посредување“ –„Гугл Плај“, „Гугл Мапс“ и „Гугл Шопниг“ на „Алфабет“, „Епл Стор“, „Амазон Маркетплејс“ и „Мета Маркетплејс“, кај „реклами“ – „Гугл“ на „Алфабет“, „Амазон“ и „Мета“, кај „прелистувачи“ – „Сафари“ на „Епл“ и „Хром“ на „Алфабет“, кај „оперативни системи“ – ИОС на „Епл“, „Гугл Андроид“ на „Алфабет“ и „Винодус Пи-Си Оу-Ес“ на „Мајкрософт“ и кај „пребарувачи“ – „Гугл Срч“ на „Алфабет“.
Во однос на „Џимејл“ на „Гугл“, „Аутлук“ на „Мајкрософт“ и „Самсунг Интернет Броузер“, Еврокомосијата реши дека не се квалификувани за „дигитални чувари“ иако ги исполнуваат условите од ДМА, но „Алфабет“, „Мајкросфт“ и „Самсунг“ дале „доволно оправдани аргументи“ дека овие услуги не се адекватни како портали за соодветни услуги на основна платформа.
За да бидат „дигитални чувари“ платформите треба да имаат најмалку 45 милиони активни месечни корисници од земјите членки на ЕУ и промет од најмалку 7,5 милијарди евра во последните три финансиски години или пазарна капитализација од 75 милијарди евра. Тие, исто така, треба да обезбедат можност на бизнисите да стигнат до крајните корисници, да имаат „значително влијание“ врз деловниот сектор на ЕУ и „вкоренета и одржлива позиција“ на нивните пазари.
Дополнително, Европската комисија реши да започне истраги за да ги процени тврдењата дека услугата „АјМесиџ“ на „Епл“ и за „Бинг“, „Еџ“ и „Адвертајсинг“ на „Мајкрософт“ не ги исполнуваат предвидените услови. Рокот за спроведување на истрагите е пет месеци.
Исто така, отворена е и истрага за понатамошна проценка дали „АјПадОС“ на „Епл“ треба да биде „дигитален чувар“, иако не ги исполнува критериумите. Рокот за оваа истрага е 12 месеци.
Според Законот за дигитални пазари, Еврокомисијата има овластување како „дигитални чувари“ да назначи и компании што не ги исполнуваат пропишаните критериуми со цел да спречи создавање на „тесни грла“ во дигиталниот сектор, но исто така и да спроведе пазарни истраги за тоа дали се почитуваат одредбите.
Еврокомисијата посочува дека ќе го следи ефективно спроведувањето и усогласувањето со предвидените обврски и ако се утврди дека некоја од избраните платформи не ги почитува правилата, може да им изрече казна до 10 отсто од вкупниот промет во глобални рамки. Ако се утврди повторување на прекршоците, казната може да достигне и до 20 проценти од вкупниот промет, а доколку се констатираат систематски прекршоци можни се изрекување и други правни лекови, како забрана за вршење услуги или целосна или делумна продажба на платформата.
Целта на Законот за дигитални пазари, кој стапи во сила од ноември 2022 година, а почна да се применува од мај 2023 година, е да обезбеди фер пазарни услови во дигиталниот сектор.
