Зелениот картон е меѓународно признат осигурителен документ кој служи како доказ за осигурување на моторните возила при патување во странство. Овој систем е воспоставен за да обезбеди финансиска заштита во случај на сообраќајна незгода во земја каде што возачот не поседува локално осигурување анализираше 24инфо.
Во Македонија, зелениот картон е задолжителен за патување во некои држави, но за разлика од многу земји во регионот, неговата цена останува значително повисока.
Земји каде што зелениот картон е задолжителен
Во одредени земји, без зелен картон не може да се влезе со возило со странски регистарски таблички. Земјите каде што овој документ е задолжителен се:
- Европа и Балканот: Северна Македонија, Албанија, Белорусија, Молдавија, Украина, Русија, Турција
- Блискиот Исток: Израел, Иран
- Африка: Тунис, Мароко
Овие земји не се дел од унифицираниот европски систем за автоосигурување, па затоа бараат дополнително осигурување како гаранција за покривање на евентуални штети.
Функција на зелениот картон
Зелениот картон служи како осигурителна заштита за возачите кои патуваат надвор од својата земја. Главната цел е да обезбеди компензација за материјални и нематеријални штети предизвикани во сообраќајна несреќа. Доколку возило со македонски таблички предизвика несреќа во странство, трошоците за оштетените возила и евентуалните медицински трошоци ќе бидат покриени од македонското осигурително друштво што го издало зелениот картон.
Системот на зелен картон ја елиминира потребата од купување посебна осигурителна полиса во секоја земја поединечно, што значително ги поедноставува патувањата.
Историјат и правна рамка
Мултилатералниот договор за зелен картон беше потпишан во мај 2011 година од страна на претставници на 32 национални бироа од Европската економска област (ЕЕА). Овој договор овозможува признавање на осигурителните полиси меѓу земјите потписнички, со што се олеснуваат административните процедури за возачите.
Македонија, иако дел од овој систем, има значително повисоки трошоци за оваа услуга во споредба со другите земји.
Цени на зелениот картон во Македонија
Во зависност од видот на возилото и времетраењето, цените за зелен картон во Македонија се следни:
- Патнички возила (до 66 kW):
- Месечно: 1.850 денари (~30 евра)
- Годишно: 3.690 денари (~60 евра)
- Патнички возила (над 66 kW):
- Месечно: 3.075 денари
- Годишно: 5.536 денари
- Товарни возила и автобуси: 17.222 денари
- Влечни, специјални возила и мотоцикли: 5.536 денари
Важноста на годишниот зелен картон е поврзана со времетраењето на полисата за автомобилска одговорност, односно истекува заедно со регистрацијата на возилото.
Споредба со регионот
Македонските возачи плаќаат највисока цена за зелен картон во споредба со соседните земји. Во многу земји во регионот, како Србија, Бугарија и Грција, зелениот картон е вклучен во основната полиса за автоосигурување и автоматски се добива при регистрацијата на возилото.
Во овие земји, цената на зелениот картон е приближно 10 евра, додека во Македонија најниската цена изнесува 30 евра за еден месец или 60 евра за една година.
Зошто македонскиот зелен картон е поскап?
Постојат неколку причини зошто македонскиот зелен картон е поскап во однос на регионот:
- Нема интеграција со автоосигурувањето – За разлика од другите земји, македонските возачи мора посебно да го платат зелениот картон наместо да го добијат заедно со автоодговорноста.
- Пазарот на осигурување е мал – Бидејќи Македонија е мала земја со ограничен број осигурителни компании, конкуренцијата е пониска, што овозможува повисоки цени.
- Регулативите не се усогласени со европските стандарди – Иако Македонија е дел од системот на зелен картон, цените не се регулирани на начин што би ги усогласиле со останатите европски земји.
Проблеми и можни решенија
Заради високите цени, голем број македонски возачи избегнуваат да вадат зелен картон освен кога тоа е апсолутно неопходно. Ова ја намалува осигуреноста на македонските возила при патувања во странство, што претставува ризик за возачите и за државата.
Потенцијални решенија за овој проблем би биле:
- Автоматско вклучување на зелениот картон во автоосигурувањето – Ова би го намалило товарот врз возачите и би ја подобрило покриеноста.
- Намалување на цената преку подобра регулација и усогласување со стандардите во регионот.
- Подобрување на конкурентноста на осигурителниот пазар со воведување нови играчи и стимулирање на натпревар помеѓу осигурителните компании.
- Државни субвенции или попусти за одредени категории возачи кои често патуваат во странство.
Зелениот картон е суштински важен за безбедно патување во странство, но во Македонија останува една од најскапите осигурителни услуги во регионот. Додека другите земји нудат поевтини и пофлексибилни решенија, македонските возачи мора да се соочуваат со дополнителни трошоци кои значително го отежнуваат патувањето.
Со намалување на цените и интегрирање на зелениот картон во основната полиса за автоосигурување, Македонија би можела да ја подобри својата осигурителна инфраструктура и да обезбеди поедноставен и поефтин пристап за своите граѓани.
