Зошто чувствуваме ненадминлива потреба за сон кога сме уморни? Што е тој биолошки сигнал што го испраќа телото и нè принудува да одмориме? Ново истражување од Универзитетот Оксфорд дава одговор – причината лежи во длабочината на секоја наша клетка, поточно во митохондриите.
Овие минијатурни органели, често нарекувани „енергетски фабрики“ на клетките, според научниците, играат клучна улога во сигнализирањето кога е време за сон. Истражувањето, спроведено врз овошни мушички – честа замена за човечки организми во лабораториски услови – открива дека кога митохондриите се „преоптоварени“, ослободуваат електрони кои предизвикуваат создавање на штетни нуспроизводи. Мозокот тоа го доживува како аларм, ставајќи го спиењето во апсолутен приоритет.
„Започнавме да го разбираме вистинското значење на сонот и зошто чувствуваме потреба за спиење,“ вели физиологот Геро Мизенбек. „Нашите наоди покажуваат дека одговорот можеби лежи во самото создавање енергија – во аеробниот метаболизам.“
Кога овие електрони се ослободуваат во големи количини, клетките влегуваат во состојба на аларм. Невроните кои го контролираат сонот реагираат и го „активираат“ механизмот за спиење, за да се избегнат долгорочни оштетувања.
Научниците докажале дека мушички со зголемена електронска активност во мозочните клетки спиеле повеќе, додека оние со намалена – значително помалку. Ова откритие е значаен чекор во разбирањето на физиологијата на сонот.
Покрај тоа, резултатите се ветувачки и за медицината – особено во третманот на нарушувања на сонот и невролошки заболувања, како Алцхајмерова болест, кои се тесно поврзани со квалитетот на спиењето.
Истражувањето исто така повлекува интересна паралела: животни што имаат пократок животен век спијат повеќе, што може да има врска со активноста на митохондриите и начинот на кој тие управуваат со енергијата.
„Ова истражување нуди одговор на една од најголемите биолошки мистерии: Зошто ни е потребен сон? Изгледа дека одговорот е запишан во самиот процес преку кој нашите клетки го претвораат кислородот во енергија“, заклучува невронаучникот Рафаеле Сарнатаро.
Сега, благодарение на овие сознанија, научниците се чекор поблиску до разбирање на најдлабоките биолошки причини поради кои телото бара одмор – не како навика, туку како енергетска нужност.
