Кога културата се претвора во пазар, кога институциите се користат како политички плен, а директорските функции се награда за партиска лојалност, последиците се далекусежни – и болни. Ова денес го гледаме во случајот со македонската Филхармонија, каде партијата Движење за демократски просперитет, преку Изет Меџити, уште од кампања најави дека директорското место ќе му припадне на нивниот кандидат – Мустафа. И покрај тоа што не ги исполнува условите.
Сега таа закана станува реалност.
Филхармонија – институција со децениска традиција, реноме и клучна улога во музичкиот живот на државата – се соочува со кадровска деградација која не е ништо помалку од културен скандал. Наместо човек од струката, со кредибилитет и искуство, се промовира партиски кадар кој треба да седне на чело на институција за која нема референци, нема авторитет, а уште помалку поддршка од вработените.
Синдикатот на културата со право реагира. Настапуваат со протест, писма и јавни изјави – алармираат дека ова не е само непотизам, туку активна штета по културата и државниот интегритет. Уметниците, музичарите, техничкиот кадар – сите што ја држат Филхармонија во живот – се сведени на статисти во партиска драма.
И тука мораме да повлечеме паралела. Кога на позициите каде што треба да стојат најдобрите – ги поставуваме најлојалните, тогаш не ја уништуваме само институцијата. Ја уништуваме иднината.
И токму поради такви поставувања, поради такви компромиси – ни се случи Кочани. Да, звучи далечно, но суштината е иста: во системот кој се води по партиска линија, каде кадрите не се избираат според знаење туку според блискост, институциите се распаѓаат. А кога институциите ќе потфрлат – страдаат луѓе.
Во образованието тоа значи пропаднати генерации и небезбедни училишта. Во културата – згаснати институции. Во општеството– изгубена доверба.
Најголемиот проблем не е Мустафа. Најголемиот проблем е што никој не го ни крие дека е партиски избор. Најголемиот проблем е што тоа стана „нормално“. Како што беше нормално директорите на училишта да се поставуваат по партиски клуч. И така се случи Кочани.
Ако дозволиме партизацијата да продолжи да го гуши секој сегмент од општеството, ќе продолжат да се случуваат трагедии. Ова не е само културно прашање – ова е прашање на преживување на здрав разум.
Нема оправдување за политичари кои културни институции ги третираат како партиски штабови. И нема иднина за општество во кое способните се казнуваат, а послушните се унапредуваат.
