Skip to main content
Македонија

Истражување откри: Опасна донаторска сперма користена и во Македонија

10/12/2025  19:33

Сперма од донатор со генетска мутација која значително го зголемува ризикот од развој на рак била користена за зачнување речиси 200 деца низ Европа, објавија британските медиуми. Според истрагата на Би-Би-Си, спермата била дистрибуирана и користена и во Србија и во Македонија.

Донаторот, кој не бил свесен дека е носител на мутација што драматично го зголемува ризикот од малигни заболувања, станал татко на најмалку 197 деца во повеќе европски земји. Дел од децата веќе починале, а само мал број од оние што ја наследиле мутацијата нема да развијат рак во текот на животот.

Станува збор за сперма дистрибуирана преку Данската Европска банка за сперма, која соопшти дека изразува сочувство до погодените семејства и призна дека материјалот бил користен во неколку држави. Донаторот бил студент и започнал да донира сперма во 2005 година, а таа била користена за импрегнирање жени во период од 17 години.

Истрагата ја спровеле 14 медиумски и јавни сервиси, меѓу кои и Би-Би-Си, во рамки на Мрежата за истражувачко новинарство на Европската радиодифузна унија. Објавена е и мапа на земјите во кои била дистрибуирана спермата, меѓу кои се Србија, Северна Македонија, Ирска, Исланд, Шпанија, Грузија, Грција, Германија, Албанија и Унгарија.

Овој случај потсетува на сличен скандал откриен во мај годинава, кога беше утврдено дека 67 деца биле зачнати со сперма од донатор носител на ретка мутација на генот „TP53“, поврзана со синдромот Ли-Фраумени. Десет од тие деца развиле различни форми на рак, а подоцнежните анализи покажале дека вкупно 23 деца ја наследиле мутацијата, меѓу кои и случаи на леукемија и Хоџкинова болест. Во времето на донацијата, мутацијата не можела да се открие со тогашните стандарди за тестирање.

Од Србија, пак, неофицијално за „Блиц“ било потврдено дека земјата нема активен договор со Европската банка за сперма „Данко“, иако таков договор бил планиран и прелиминарно потпишан, но неговата реализација подолго време била одложувана.