Поседувањето автомобил во Македонија сè повеќе преминува од неопходност во финансиски товар. И додека јавниот превоз останува непредвидлив, а железничкиот систем потфрлен со децении, растечките трошоци за купување и одржување сопствено возило го отвораат прашањето дали класичниот модел на сопственост сè уште има смисла.
Цените нагло растат, платите не го следат тој тренд
Иако државата не води официјална статистика за поскапувањето на автомобилите, авто-дилерите потврдуваат дека новите модели во последните пет години се зголемени за околу 30 проценти. Автомобили што пред пандемија чинеа околу 15.000 евра, денес се продаваат за 20.000 до 23.000 евра, во зависност од класата и опремата.
Поскапувањето е последица на глобалните економски кризи, порастот на цените на компонентите, недостатокот на полупроводници и новите еколошки стандарди кои го поскапуваат производството. Но, ефектот врз македонските купувачи е уште поголем бидејќи нивниот доход расте многу побавно од цените на возилата.
Автомобилот губи вредност уште додека го плаќате
Според проценките на домашните лизинг-компании и пазарот на половни возила, нов автомобил во Македонија:
- губи 15–20% од вредноста во првата година,
- и 35–40% по три години, дури и со редовно одржување.
Тоа значи дека автомобил купен за 22.000 евра денес, по неколку години ќе вреди околу 14.000 евра, што претставува значителна загуба за секој сопственик.
Годишните трошоци за автомобил стануваат премногу високи
Купувањето е само почеток на трошоците. Поседувањето автомобил во Македонија подразбира сериозни давачки:
- регистрација: 10.000 – 17.000 денари
- основно осигурување: 6.000 – 9.000 денари
- каско за понови возила: 18.000 – 35.000 денари годишно
- редовни сервиси: 6.000 – 12.000 денари
- голем сервис: 15.000 – 30.000 денари
- зимски и летни гуми: 18.000 – 30.000 денари на секои 2–3 години
- непредвидени дефекти: од 2.000 до 20.000 денари
Вкупно, еден сопственик од средна класа плаќа 1.200 до 2.000 евра годишно, без да се смета горивото, кое само по себе е дополнителен месечен удар врз домашниот буџет.
Граѓаните сè повеќе се откажуваат од идејата „морам да имам сопствен автомобил“
Со растечките трошоци, многу Македонци – особено младите и жителите на Скопје – почнуваат да го преиспитуваат моделот на сопственост. Автомобилот просечно стои паркиран околу 20 часа дневно, а во урбаните средини паркинг-просторот е ограничен и скап.
Поради тоа, сè повеќе луѓе ја поставуваат логичната дилема:
Дали е вредно да врзувам 20.000 евра за нешто што најмногу време стои?
Долгорочното изнајмување ја менува игранката
Трендот што веќе доминира во Западна Европа полека се преселува и во Македонија: долгорочно изнајмување возила. Овој модел расте особено меѓу:
- мали и средни фирми,
- ИТ-компании,
- младите семејства,
- граѓаните кои сакаат предвидлив месечен трошок.
Принципот е едноставен: со една месечна рата се покриваат сите стандардни трошоци – сервис, регистрација, осигурување, гуми и технички преглед – а корисникот нема ниту почетна инвестиција, ниту непланирани поправки.
Овој модел станува особено привлечен заради фактот што овозможува замена на возилото ако потребите се променат, што е невозможно кај класичниот модел на сопственост.
Важно е да имаш превоз – не нужно и автомобил во сопственост
Иако автомобилот кај многумина сè уште е симбол на статус и независност, реалноста покажува дека во Македонија тој станува сè поголем луксуз. Кога ќе се соберат сите трошоци, времето и нервозата околу сервисирање и документација, се наметнува заклучокот:
денес е поважно да имаш пристап до превоз, отколку да поседуваш сопствен автомобил.
Во свет каде повеќето услуги преминуваат во модел на претплати – од музика и филмови, до домување и технологија – автомобилите полека го следат истиот пат. Сè повеќе Македонци сакаат да го користат она што им треба, без да мораат да го поседуваат.
