Во месецот со најмалку дена во годината, во месецот кој и оваа година е редок по своите ретки 28 дена и во месецот кој пациентите со ретки болести го идентификуваат како СВОЈ, по седми пат ќе се обидеме поблиску да Ве запознаеме со ретките болести од кои заболува и со кои се соочува и живее населението од нашиот охридско – струшки регион. Да ги дознаеме предизвиците и проблемите со кои се соочуваат. Како ја добиваат дијагнозата? Дали има некаков лек? Колку и дали воопшто се пристапни и достапни лековите?…
ГИТЕЛМАНОВ СИНДРОМ/ GITELMAN SYNDROME (GS)
MKБ-10 N15.8
Преваленца – забележан кај 1 – 9 случаи на 40 000 население.
Гителманов синдром, или уште познат како фамилијарна хипокалемија-хипомагнезиемија, претставува болест од групата ретки заболувања кои ја зафаќаат бубрежната функција.
Главната карактеристика на овој редок синдром е хипокалемиска метаболна алкалоза проследена со ниски нивоа на магнезиум и намалена екскреција на калциум преку урина.
Поради ниските нивоа на калиум и магнезиум, кај болните со Гителманов синдром се забележува слабост во мускулите и грчеви.
Етиологија
Дијагнозата се засновува според симптомите и биохемиските абнормалности, како што се ниско ниво на калиум во крвта (хипокалемија), ниско ниво на хлорид во крвта (хипохлоремија), висока алкалност во телото (метаболна алкалоза), ниски нивоа на магнезиум во крвта (хипомагнезимија) и ниски нивоа на калциум во урината (хипокалциурија).
Потребно е да се понуди генетско советување на ризичните парови (и двете лица се носители на мутација што предизвикува болест) и да се информираат дека постои ризик од 25 % за добивање заболено потомство при секоја бременост.
Болеста се наследува според автосомно-рецесивен модел на наследување, односно кога индивидуата ја наследува мутацијата во истиот ген од двајцата родители.
Гителманов синдром е предизвикан од биалелни активирачки мутации во генот SLC12A3 кој го кодира котранспортерот на натриум-хлорид NCC (NaClcotransporter) изразен во мембраната на клетките што ги обложуваат дисталните тубули.
Идентификувани се повеќе од 350 различни NCC-мутации.
Овој дефект ја нарушува способноста на бубрезите да ја реапсорбираат солта и предизвикува промени во електролитниот состав на калиум, калциум, магнезиум, натриум и хлорид и волуменот на екстрацелуларната течност со што настануваат симптоми на дехидратација.
Симптоми и дијагностицирање
Симптомите и сериозноста на нарушувањето можат многу да варираат од едно до друго лице, дури и кај членови од истото семејство, а можат да бидат од благи до тешки.
Вообичаени симптоми се замор, мускулна слабост и мускулни грчеви, придружени со гастроинтестинални проблеми, како што се болки во стомакот, гадење и повраќање.
Поради неможноста да се концентрира урината, некои пациенти пријавуваат епизоди на често мокрење и испуштање голем волумен на урина т.н. полиурија.
Гителмановиот синдром клинички наликува на друга автосомно-рецесивна болест – Бартеров синдром, кој исто така се одликува со електролитен дисбаланс, вклучувајќи ниски нивоа на калиум, хлор и магнезиум.
Двата синдрома имаат разлики во биохемиските анализи, како и високите нивоа на секреција на простагландин кај Бартеровиот синдром.
Последици
Пациентите со Гителманов синдром повремено покажуваат мускулна слабост или тетанија, хипокалемија и хипомагнеземија.
Третман
Потребни се годишни нефролошки прегледи со цел да се следи еволуцијата на болеста и потенцијалните компликации.
Поради ниските вредности на калиум кои се ризик-фактор за појава на срцеви аритмии, препораките вклучуваат редовни срцеви скрининг-прегледи.
Се препорачува да се поттикнат пациентите да ја зголемат консумацијата на сол во исхраната, како и да се внесуваат орални додатоци – суплементи на магнезиум и калиум.
При консумација на магнезиум, не се препорачуваат единечни високи дози од истиот бидејќи се јавува дијареа.
Се препорачува сува храна бидејќи е богата со калиум. Во поглед на фармаколошката терапија, во зависност од симптоматологијата, се вклучуваат диуретици, т.е. штедачи на калиум, како амилорид или спиринолактон.
За проектот:
Здружението на пациенти Ретко е да си редок од Охрид и овој февруари, во рамките на седмата сезона од проектот ГИ ЗАПОЗНАВАМЕ РЕТКИТЕ БОЛЕСТИ 2025, не запознава со ретките болести од кои заболува населението во охридско – струшкиот регион, со застапеност на истите низ различни градови во Македонија, со надеж дека преку овие нови 28 ретки дијагнози сите заедно ќе успееме да го кренеме гласот за проблемите со кои се соочуваат лицата со ретки болести, но и нивните семејства.
Кампањата е од информативно – едукативен карактер и на неа работеа над 60 еминентни професори и доктори од Клиничкиот центар Мајка Тереза од Скопје, како и докторите од здравствените установи од нашиот охридско – струшки регион – Охридската и Струшката болница, ЈЗУ Специјална болница за ортопедија и трауматологија „Св. Еразмо” – Охрид, ЈЗУ Специјализирана болница за превенција, лекување и рехабилитација на кардиоваскуларни заболувања „Свети Стефан“ – Охрид како и доктори од многу приватни ординации од општина Охрид и општина Струга.
Она што навистина загрижува е бројноста и различноста на ретките болести во овој регион.
За жал, стигнавме и до информации за ултра ретки дијагнози како што се Peching syndrome, Tyrosinemia type 1, Rett syndrome, Gitelman syndrome…
Сепак надежта останува и понатаму да не води и искрено се надеваме дека ова истражување ќе ни помогне да изработиме база на податоци која ќе ни послужи за планирање на следните активности во интерес на лицата со ретки болести, на семејствата меѓусебно поврзување и размена на искуства.
Она што не охрабрува и не мотивира да одиме напред е позитивниот ефект од кампањите кои ги водевме во изминатите години, свесни сме дека помогнавме и охрабривме многу пациенти и семејства да зборуваат јавно за својата болест, да соберат храброст да не исконтактираат, а секако добивме многу пофалби и од стручната медицинска фела која е сè поактивно вклучена во кампањите, а и ние упатуваме јавна благодарност затоа што без нивната помош и стручните совети немаше да успееме.
Првиот ден на ретки болести беше одбележан во 2008 година, точно на 29-ти февруари, РЕДОК датум кој се случува само еднаш на секои четири години. Од тогаш, Денот на ретки болести се одржува секоја година на последниот ден од февруари, месец познат по тоа што има РЕДОК број на денови.
Денот на ретките болести е меѓународна кампања за подигнување на свеста за ретките болести.
Од почетокот во 2008-ма година, илјадници настани се организираат низ целиот свет и опфаќаат милиони луѓе. Кампањата започна како европски настан и со текот на времето стана глобален феномен, со учество на над 90 земји од целиот свет во 2018 година. Македонија за прв пат се вклучи во одбележување на овој редок ден во 2012-та година.
Кампањата за Денот на Ретки Болести е за пошироката јавност, за релевантните институции и секој е добредојден да се приклучи: пациенти и семејства, организации на пациенти, медицински професионалци, истражувачи, фармацевтска индустрија, јавни здравствени институции – колку повеќе не има, толку подобро.
Денот на ретките болести е можност за учесниците да бидат дел од глобалниот повик кон креаторите на политики, истражувачите, компаниите и здравствените професионалци повеќе и поефикасно да ги вклучат пациентите во истражувањата за ретки болести.
